แพรี่พาย : Urban Farmer ผู้สร้างแหล่งอาหารจากจิตวิญญาณที่เปลี่ยนไป
“มันเกิดจากจิตวิญญาณที่เปลี่ยนไป” ประโยคสั้นๆ ที่แพรี่พายบอกถึงเหตุผลของการทำสวนผักบนดาดฟ้าตึก ทำเราตกตะลึงไปชั่วขณะในสิ่งที่เธอบอก แม้ภาพจำผ่านสื่อต่างๆ จะเปลี่ยนเธอในมุมมองของคนนอกที่ไม่รู้จักคุ้นเคยให้พอรับรู้ได้บ้างในสิ่งที่เธอสนใจ นั่นคือเรื่องของ “ผ้าไทย” ที่ผ่านการลงแรงเรียนรู้หลายปีสู่มิติของงานแฟชั่นดีไซน์ที่เธอถนัดไม่ต่างจากการแต่งหน้า แต่ความหมายของคำว่าจิตวิญญาณที่เปลี่ยนไป มันยิ่งใหญ่เกินภาพของสวนบนดาดฟ้าที่เราเห็นผ่านตายิ่งนัก
แต่แพรี่พาย ก็ขยายความหมายที่ซ่อนอยู่ในสวนผักบนดาดฟ้าให้เราฟัง
“แพรทำงานในสายแฟชั่น สายบิวตี้ กว่า 10 ปี เอาจริง ๆ แฟชั่นมันมันส์นะ มันสนุก มันมีความครีเอทีฟ เราได้พาตัวเองไปในหลายมิติ แต่แพรไม่สามารถตอบตัวเองได้ว่า แล้วอย่างไรต่อ มันจะต้องทำแบบนี้ต่อไปเรื่อย ๆ หรือจริงๆ แล้วกระบวนการและความหมายของชีวิตมันก็ต้องเติบโตและพัฒนาไปด้วยไหม”
จากนั้นแพรี่พายที่สาวๆ ยกเธอให้เป็นไอดอลเรื่องแต่งหน้า ก็ได้ทำความรู้จักกับผ้าไทย ซึ่งเธอบอกว่า ผ้าไทยได้บอกให้เข้าใจถึงรากเหง้าของความเป็นคนไทยในหลายๆ มิติ ความเป็นอยู่ วิถีชีวิต ในเรื่องของการกินอาหารตามฤดูกาล เรื่องกินอาหารเป็นยา พืชท้องถิ่น มันเปลี่ยนตัวเธอทีละนิดจากการเข้าไปศึกษา ใช้ชีวิตกับชุมชน รู้ลึกถึงรากเหง้า แล้วซึบซับเข้าสู่กระบวนคิด แล้วยั่งลึกลงไปสู่ธรรมชาติ ที่เป็นต้นกำเนิดของทุกสรรพสิ่ง
“เมื่อเราได้มีโอกาสเข้ามาในสายของธรรมชาติบำบัด รู้สึกเหมือนมันได้ผลักความมืดที่ได้ครอบงำไปแล้วออกจากตัวเองค่ะ มันทำให้แพรรู้สึกว่าได้ refresh แทบจะเรียกได้ว่าธรรมชาติดึงให้เรากลับมาเป็น “คน” อีกครั้งหนึ่ง เหมือนเราได้มีโอกาสเปิดสัมผัสทั้ง 5 ในเรื่องของกลิ่น รสชาติ การมอง การฟัง การสัมผัส พาสู่ความสงบ และเกิดคำถามว่าสายงานที่เราทำมันอาจจะถึงจุดที่พอแล้ว และถึงเวลาที่จะเริ่มต้นกับอะไรที่มันมีคุณค่าต่อตัวเองและมีคุณค่าต่อผู้อื่นไปด้วย”
จากใบหน้าที่แต่งแต้มด้วยเครื่องสำอางคอลเล็คชั่นใหม่ในแบบที่ผู้หญิงใฝ่ฝัน สู่หญิงสาวธรรมดาที่สวมผ้าไทยเดินสำรวจป่า และวันนี้เราได้เห็นเธอจับเสียม ขุดดิน ถอนหญ้า เก็บผัก และใช้ดอกไม้ในสวนที่ปลูกเองแต่งแต้มเป็นกลิตเตอร์บนใบหน้าแทนเครื่องสำอางที่คุ้นชิน
“สวนบนดาดฟ้า มันก็มาจากธรรมชาติที่เปลี่ยนเรา การเดินป่า การอยู่กับชุมชน เรียนรู้กับปราญช์ชาวบ้าน ภูมิปัญญาต่างๆ พาให้แพรสนใจเรื่องสิ่งแวดล้อมที่ยั่งยืน ซึ่งหนึ่งในหัวข้อก็เป็นเรื่อง ความมั่นคงทางอาหาร มันเป็นไปได้ไหมที่เราจะสร้างแหล่งอาหารได้เอง โดยเฉพาะคนเมืองที่ต้องพึ่งพาคนอื่นสร้างแหล่งอาหารให้ แต่บางครั้ง กลับตั้งคำถามถึงที่มาของ PM 2.5 ที่มาของไฟป่า คำถามถึงการทำเกษตร ทำไมต้องเผาข้าวโพด สงสัยทำไมรัฐบาลไม่จัดการละ กลายเป็นเราปัดความรับผิดชอบนี้ไปให้คนอื่นโดยที่เราไม่ได้มี action ด้วยซ้ำ แต่พอได้มีโอกาสลงไปในพื้นที่จริงหลายที่ ถึงเข้าใจสิ่งที่เกิดข้ึน ว่าจริงๆ แล้วพวกเราทุกคนนั้นแหละเป็นที่มาของปัญหาหลายๆ อย่าง พวกเราล้วนแต่สะดวกสบายเกินไป หิวก็เดินเข้าซูเปอร์เดินเข้าร้านสะดวกซื้อ อุ่นอาหารฉีกซอง กินเสร็จแล้วทิ้งขยะ เราไม่ได้รู้ที่มาของอาหารที่เรากิน ว่าต้นน้ำปลายน้ำ กลางน้ำ เราไม่ได้รู้ว่าแต่ละอย่างที่กว่าจะได้มามันยากแค่ไหน ยิ่งถ้าเป็นเกษตรอินทรีย์ แล้วก็ไม่รู้ด้วยว่าทำไมการจัดการมันถึงไม่ครบวงจร”
“เราสามารถเป็นแหล่งอาหารของคนในครอบครัวเราได้ไหม” นี่คือโจทย์แรกของการเดินสู่อาณาจักรของการทำฟาร์ม สู่สวนผักลอยฟ้าบนตึกคอนโดมิเนียมที่มีสมาชิกในครอบครัวอาศัยอยู่ที่นี่ รวมทั้งผู้เช่าคนอื่นๆ ด้วย
“มันคงเจ๋งมากเลยนะ อย่างน้อยสุด แพรได้ Go Green ได้ลดทั้ง Eco Footprint และ Carbon Footprint ในระดับหนึ่ง โดยที่สามารถผลิตอาหารให้กับผู้เช่าและคนในครอบครัวได้ เราวางแผนไว้แล้วว่าชั้นดาดฟ้าจะเป็นสวนเพราะตอนแรกแพรโหวตที่จะไม่เข้ามาอยู่ในตึกที่ไม่มีดินสัมผัส ไม่มีสนามหญ้า ไม่มีชีวิต ทั้งที่ได้ไปทุ่มเทใจกายให้ธรรมชาติบำบัดมาแล้ว จึงตกลงกับครอบครัวว่าบนดาดฟ้า ต้องมีสวนนะ ปลูกเป็นไม้ประดับหรืออะไรก็ได้ทำที่ให้ได้ใกล้ชิดธรรมชาติ ช่วงล็อกดาวน์ 10 เดือนที่ผ่านมา แพรเปลี่ยนดาดฟ้าเป็นห้องทดลอง อยากรู้ว่าเราจะทำได้หรือเปล่าเราจะสร้างแหล่งอาหารเองได้จริงไหม”
การหยั่งลึกในสิ่งที่ทำ พาตัวตนในอีกมุมหนึ่งที่ไม่ได้มีใครได้รู้ซึ้งมากกว่าตัวเธอเองออกมาสู่โลกของการทำเกษตรซึ่งเธอ เรียกตัวเองว่า A little farmer in the big city
“มันเป็นการเรียนรู้อันยิ่งใหญ่หนึ่งบทเรียนของแพรเลยค่ะ ความจริงการปลูกผักในเมืองมันไม่ได้ยากขนาดนั้นแค่ต้อง ลงมือทำ แพรอาศัยประสบการณ์ที่สะสมมาตลอด 4 ปี ทดลองสร้างระบบนิเวศจำลอง แต่เราต้องขยัน ต้องอดทน ลองผิดลองถูก ต้องแก้ไขสถานการณ์อย่างเข้าใจลึกซึ้ง จะปลูกอะไรก็ต้องไปศึกษาว่าเป็นพืชชนิดไหน เมล็ดหน้าตาเป็นยังไง ใช้ระยะการปลูกกี่วัน และเหมาะสมกับการปลูกช่วงฤดูไหน”
ความหลากหลายของพืชพรรณบนสวนดาฟ้าถูกแต่งแต้มสร้างสรรค์ไม่ต่างจากการแต่งหน้า ศิลปะที่เธอชื่นชอบยังคงถูกใช้ในพื้นที่สวน
“การวาดแปลนวางเลย์เอ้าท์ในสวนมันก็คล้ายๆ การแต่งหน้าค่ะ เราดีไซน์ว่าตรงนี้เป็นส่วนของไม้เลื้อยนะ จะปลูกฟักทอง แตงกวา แตงโม ผักปลัง น้ำเต้า อะไรก็แล้วแต่ที่มันเลื้อย ๆ บวกกับเราชอบศิลปะ ชอบอะไรที่เป็นสีๆ มีปลูกพืชให้สีสำหรับสกัดสีน้ำวาดรูป ย้อมผ้า เช่น คราม ดอกดาวเรือง ดอกดาวกระจาย แพรชอบดอกไม้ด้วย มีดอกไม้กินได้ ดอกไม้โบราณ มาทำน้ำอบน้ำปรุง เป็นโซนสำหรับจินตนาการ ส่วนอื่นๆ ก็จะเป็นผักสวนครัว หรือพืชที่ปลูกระยะสั้นสลัดผักบุ้ง ผักคะน้า กวางตุ้ง ระยะยาวหน่อยก็จะมี ต้นแค มะละกอ มะนาว ไชยา การปลูกพืช ปลูกผัก ปลูกต้นไม้ ทำให้เราได้เติบโตไปพร้อมกับเขา จากเมล็ดเล็กๆ รากเริ่มออก ได้ใบเลี้ยง เริ่มมีดอก ออกผล เราได้เห็นวงจรชีวิตและการพัฒนาของพืชในระยะต่างๆ เหมือนเรามีลูกเป็นร้อยคน เพราะแพรปลูกเป็นร้อยๆ ชนิด”
“จริงๆ นอกจากครอบครัวได้กินอิ่มจนไม่อยากกินผักที่แพรปลูกแล้ว ก็ยังได้มีโอกาสส่งให้ครูสอนโยคะ ให้เพื่อน คุณย่าคุณยาย คนใกล้ตัวเราได้รู้แหล่งอาหารของเรา พอยิ่งมาอินตรงนี้ ก็รู้สึกว่า คำว่า ‘ความหลากหลายทางชีวภาพ Bio Diveristy’ มันดีมากๆ ทำให้เราได้รู้จักพืชหลายชนิด ได้เจอพืชผักตามฤดูกาลหน้าตาแปลกๆ ที่ไม่เคยเห็นและรู้จักมาก่อน ได้ลิ้มลองกินอาหารมากขึ้น กินอาหารเดิมซ้ำๆ น้อยลง ได้เปิดประสบการณ์รสชาติใหม่ๆ ถ้าเรายิ่งรู้แหล่งที่มาของอาหารที่เรากินมันเป็นเหมือนยารักษาโรคที่ดีที่สุด”
“มันมีประโยคนึงที่แพรชอบมาก เจอที่งาน Bangkok Design Week 2022 ที่ผ่านมา คือ เรากินอาหารจากผู้ผลิตที่ไม่สนใจเรื่องสุขภาพ และเราก็ไปรักษาตัวกับคนที่ไม่รู้เรื่องอาหาร (เวลเดล แบร์รี) ซึ่งมันเป็นแบบนั้นจริงๆ” แพรี่พายกล่าวทิ้งท้าย
จากมิติที่กว้างเรื่องสิ่งแวดล้อม สู่หน่วยย่อย “การสร้างแหล่งอาหารที่ยั่งยืน” สวนดาดฟ้าของแพรี่พายสะท้อนผ่านไอเดียการออกแบบมุมสวนในงานบ้านและสวนแฟร์ select 2022 ภายใต้คอนเซ็ปต์ Farming Together
Veggie Tower การจำลองพื้นที่ในเมือง ในรูปแบบ Farm-Sharing Space ที่เปิดให้ทุกคนเข้ามามีปฏิสัมพันธ์ แลกเปลี่ยน พักผ่อน พร้อมเติมไอเดียการปลูกผักคนเมืองด้วยเกร็ดความรู้ต่างๆ เช่น ผักปลูกง่าย 50 วันได้กิน, ผักหาอาหารเก่ง ปลูกง่ายไม่ต้องปรุงดินใหม่ , ผักพี่เลี้ยง ปลูกคู่ให้ดูแลกัน, ผักปลูกแล้วคุ้ม ครั้งเดียวเก็บกินได้นาน ,ดอกผักกินได้ , ดอกไม้ล่อแมลงดี เป็นต้น
