ตำลึง - บ้านและสวน

ตำลึง

แคเด๊าะ/ผักแคบ/สี่บาท/ตำนีน/Baby Watermelon/Gentleman’s Toes/Ivy Gourd/Little Gourd/Scarlet-fruited Gourd 
ชื่อวิทยาศาสตร์:
Coccinia grandis (L.) Voigt 
วงศ์:
Cucurbitaceae 
ประเภท: ไม้เถาเลื้อยเนื้อแข็ง อายุหลายปี
ลำต้น
: ลำต้นใต้ดินเป็นหัวสะสมอาหาร บริเวณข้อของต้นจะมีมือยึดเกาะแตกออกข้างลำต้น 
ใบ
: ใบเดี่ยว รูป 5 เหลี่ยม หรือหยักเว้าลึกเป็นพู โคนใบมีลักษณะเว้าเป็นรูปหัวใจ ก้านใบสั้น ผิวใบมันเรียบ มีมือเกาะยื่นออกมาจากข้อ 
ดอก:
ดอกเดี่ยวออกตามซอกใบ แบ่งเป็นดอกเพศเมียและเพศผู้ โดยแยกกันอยู่คนละต้น ดอกสีขาวรูปถ้วยตื้น ปลายแยกเป็น 3 แฉก หรือ 5 แฉก 
ผล: ผลรูปกระบอก ฉ่ำน้ำ ผลอ่อนสีเขียวเมื่อแก่สีแดง มีเมล็ดจำนวนมาก 
อัตราการเจริญเติบโต: เร็ว
ดิน: ชอบดินร่วน ระบายน้ำดี  
แสงแดด:
แสงแดดจัด – รำไร
น้ำ: ปานกลาง สม่ำเสมอ
การขยายพันธุ์: ปลูกหัวใต้ดิน ตัดชำเถาแก่ และเพาะเมล็ด โดยเก็บเมล็ดจากผลแก่สีแดง 
การใช้งานและอื่นๆ: ปลูกเป็นผักสวนครัว นิยมปลูกขึ้นซุ้มหรือรั้ว ยอดและใบอ่อนมีรสอร่อย นิยมนำใบใส่แกงจืด ต้มเลือดหมู ผัดไฟแดง หรือเด็ดทั้งก้านลวกจิ้มน้ำพริก ผลอ่อนใช้ดองเค็มกินกับข้าวต้มหรือแกงคั่ว ผลสุกสีแดงเป็นอาหารของนก เป็นผักที่อุดมไปด้วยสารอาหารและเบต้าแคโรทีนที่เปลี่ยนวิตามินเอช่วยบำรุงสายตา มีเส้นใยจับสารไนไตรต์ ลดความเสี่ยงมะเร็งกระเพาะอาหารได้ ด้านสมุนไพร ใบใช้แก้ไข้ตัวร้อน ตาแดง ตาเจ็บ เถาต้มกับน้ำนำมาหยอดตาแก้ตาแดง ตาฟาง ดอกช่วยบรรเทาอาการคัน