ผักสลัด ที่นิยมปลูก และบริโภคในเมืองไทย
ผักสลัด ทั่วโลกมีอยู่หลากหลายพันธุ์ แต่ที่นิยมปลูก และบริโภคในเมืองไทย โดยมากอยู่ในกลุ่มผักกาดหอม ซึ่งมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Lactuca sativa เป็นพืชในวงศ์ Asteraceae มีถิ่นกำเนิดในทวีปเอเชียและยุโรป
ปัญหาหลักของผู้ปลูกผักสลัดมือใหม่ คือ ไม่รู้จักผักแต่ละพันธุ์ ไม่รู้ว่าผักหน้าตาแบบนี้มีชื่อเรียกว่าอะไร ผักบางชนิดมีลำต้นและใบคล้ายกัน ทำให้จำและเรียกชื่อสับสน จึงไม่ประสบความสำเร็จในการปลูกเท่าที่ควร ดังนั้นเรามาทำความรู้จักผักสลัดกันก่อน
ผักสลัดเป็นพืชฤดูเดียว มีระบบรากแก้วที่สามารถเจริญลงไปในดินได้อย่างรวดเร็ว รากแขนงและรากฝอยหนาแน่นในระดับความลึก 30 เซนติเมตร ลำต้นอวบสั้น ช่วงข้อถี่ ส่วนที่เห็นได้ชัดและเติบโตมากที่สุดคือใบ ซึ่งมีลักษณะแตกต่างกันไปตามขนาดทรงพุ่ม การห่อหรือไม่ห่อหัว และสีสันของใบ ตั้งแต่สีเขียวอ่อนจนถึงสีเขียวเข้ม สีเขียวปนแดง สีแดง สีม่วง และสีน้ำตาล รวมถึงช่วงฤดูกาลปลูกที่เหมาะสมในแต่ละพันธุ์ โดยมีอายุการเก็บเกี่ยวที่เหมาะสม คือ 40-50 วันนับจากเมล็ดงอก
ผักกาดหอมที่นิยมปลูกกันทั่วโลกแบ่งตามลักษณะเด่นได้ 6 กลุ่มใหญ่ ๆ คือ
- ลีฟ (Leaf) หรือลูสลีฟ (Loose Leaf) หรือลูสเฮด (Loose Head)
ไม่มีการห่อหัว ใบหยักเป็นคลื่นหรือย่น มีสีเขียวอ่อนจนถึงสีแดง เช่น กรีนโอ๊ก เรดโอ๊ก เรคคอรัล เป็นต้น - คอส (Cos) หรือโรเมน (Romaine หรือ Roman)
ลำต้นตั้งสูง ใบบางแคบเรียว มีสีเขียวหรือสีแดง - บัตเตอร์เฮด (Butterhead) หรือบิบ (Bibb)
เป็นพวกห่อหัวเข้าหากันอย่างหลวม ๆ ใบด้านนอกมีสีเขียว ข้างในสีขาวหรือสีเหลือง - คริสป์เฮด (Crisphead) หรือไอซ์เบิร์ก (Iceberg) หรือผักกาดหอมห่อ ผักกาดแก้ว
ใบห่อเข้าหากัน ใบบางกรอบ และขอบใบหยักไม่เรียบ - ละติน (Latin) หรือ Grassé Lettuce
ลักษณะใบคล้ายคอสแต่สั้นกว่า เนื้อใบนิ่มคล้ายบัตเตอร์เฮดแต่หนากว่า บางพันธุ์มีใบค่อนข้างเหนียว - ผักกาดหอมที่มีลำต้นยาว (Stem Lettuce) หรือแอสพารากัส (Asparagus Lettuce)
มีใบยาวแคบหรือกว้างคล้ายคอส
ก่อนปลูกแนะนำให้สำรวจความต้องการว่ามีวัตถุประสงค์ในการปลูกอย่างไร หากปลูกรับประทานเองในครอบครัวให้เลือกปลูกพันธุ์ที่ชอบ หากปลูกขายก็ให้ดูความต้องการของตลาดเป้าหมายเป็นหลัก ในประเทศไทยนิยมปลูก 4 กลุ่ม ได้แก่ ลีฟ คอส บัตเตอร์เฮด และคริสป์เฮด เนื่องจากปลูกได้ตลอดปี
การปลูกผักสลัดให้สำเร็จและได้ผลผลิตคุณภาพดีขึ้นอยู่กับองค์ประกอบหลายอย่าง ก่อนลงมือปลูกจึงต้องรู้จักพืชให้ดีเพียงพอ ต้องเรียนรู้และทำความเข้าใจเรื่องปัจจัยการเจริญเติบโตอย่างถ่องแท้ เพื่อให้สามารถวางแผนการทำงานและป้องกันปัญหาที่อาจเกิดขึ้นให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้
เรียนรู้เรื่องการปลูกผักสลัดได้เพิ่มเติมในหนังสือ My Little Farm Vol.8 ผักสลัดปลูกง่าย และ
ผักนอกปลูกง่าย ทำได้ทุกฤดู ของ สำนักพิมพ์บ้านและสวน
บทความที่เกี่ยวข้อง