ไร่ภูผาสัก คาเฟ่ในป่าลับ บาริสป้า และผลไม้อบแห้ง
แฟนฟาร์มท่านใดที่ชอบท่องเที่ยวแบบบรรยากาศธรรมชาติ สัมผัสอากาศเย็นสบายในยามเช้า ที่ ไร่ภูผาสัก เฝ้ามองไอหมอกลอยอ้อยอิ่งแตะเหลี่ยมเขา พอสายหน่อยก็พากันมาชมความงามของพรรณไม้ดอกไม้ประดับ
ไร่ภูผาสัก อำเภอภูเรือ จังหวัดเลย เป็นอีกหนึ่งสถานที่ที่น่าสนใจมาก โดยเฉพาะในช่วงเดือนธันวาคมของทุกปี คุณจะได้ชมความสดแดงของต้นคริสต์มาสฝีมือการผลิตของเกษตรกรในพื้นที่ ณ บริเวณ “ลานคริสต์มาสภูเรือ” ที่หน้าเทศบาลภูเรือ
เลยเป็นจังหวัดทางภาคอีสานตอนบน มีภูมิประเทศที่งดงามด้วยเทือกภูที่สลับซับซ้อน ทั้งยังมีภูมิอากาศที่แสนสบายดินแดนแห่งนี้จึงมีเสน่ห์ดึงดูดให้มีผู้มาเยือนอยู่เสมอ ซึ่งอำเภอภูเรือก็ไม่ใช่ข้อยกเว้น
สำหรับใครที่กำลังมองหาคาเฟ่นั่งชิลล์ท่ามกลางธรรมชาติ เราขอแนะนำให้คุณปักหมุด “ไร่ภูผาสัก ภูเรือ (Nana Cup)” แล้วออกเดินทางกันเลย
แรกเลี้ยวรถเข้ามาที่นี่ คุณจะพบร้านกาแฟเล็กๆ ท่ามกลางป่าสัก รอบๆ อาคารรายล้อมด้วยไม้ดอกไม้ประดับที่ คุณหวาน – รัตนาวดี และคุณกันต์ กระจ่างพจน์ ช่วยกันปลูกมานานนับสิบปี ภายในร้านตกแต่งด้วยดอกไม้แห้ง ผลิตภัณฑ์แปรรูปของชุมชน และสิ่งละอันพันละน้อยที่ทั้งคู่จัดวางได้อย่างลงตัว เสมือนเราเดินทางมาเยือนบ้านเพื่อน นั่งล้อมวงในสภากาแฟ มีบทสนทนาที่ผ่อนคลาย ท่ามกลางบรรยากาศอันอบอุ่น
เราเคยนำเสนอเรื่องราวของไร่ภูผาสักในหนังสือชุด Garden & Farm Vol.17 เตรียมเกษียณไปทำเกษตร ซึ่งที่นี่มีจุดเด่นคือผลิตภัณฑ์แปรรูปผลไม้อบแห้ง รวมถึงเป็นศูนย์เรียนรู้ที่มีผู้มาศึกษาดูงานและสร้างอาชีพให้คนมากมาย
จากวันนั้นจนถึงวันนี้ ไร่ภูผาสักมีหลายอย่างแปรเปลี่ยนไป แต่ “แก่นของความตั้งใจ” ในการทำผลิตภัณฑ์เกษตรแปรรูปยังคงอยู่ และเผื่อแผ่ถึงเพื่อนๆ เกษตรกรในชุมชน เสน่ห์ของที่นี่จึงไม่ได้มีแค่ร้านกาแฟ เค้กโฮมเมดกลางป่าลับ หรือบาริสป้าที่เธอบอกกับใครๆ ว่า เมนูที่นี่ “อร่อยไม่ซ้ำจำสูตรไม่ได้” เท่านั้น แต่ยังมีความจริงใจให้ผู้มาเยือนรับกลับบ้านไปด้วย
มาติดตามจุดเริ่มต้นของไร่ภูผาสักกัน โดยเฉพาะคนที่กำลังมองหาวิถีการทำเกษตรที่เหมาะกับตัวเอง รับรองว่าจะช่วยจุดแรงบันดาลใจได้ไม่มากก็น้อย
คุณหวาน – รัตนาวดี และคุณกันต์ กระจ่างพจน์ มีความใฝ่ฝันว่าอยากมาใช้ชีวิตอยู่ต่างจังหวัด “เราชอบปลูกต้นไม้ แต่ก็ไม่มีความรู้ด้านนี้และไม่ได้วางแผนเป็นเรื่องเป็นราวว่าต้องการปลูกอะไรไว้ตรงไหน รู้แค่ว่าอยากปลูกก็ปลูกเต็มพื้นที่ เริ่มต้นจึงมีแต่ต้นสัก หลังจากมาอยู่และรู้ว่าต้องการทำอะไรก็ทยอยเอาต้นสักออก ก่อนตัดก็ต้องไปขออนุญาต เพราะลงทะเบียนไว้กับกรมป่าไม้ ตรงไหนที่มีต้นสักตายก็เอาไม้ผลไปลง กลายเป็นว่าชอบอะไรก็ลงปลูกหมด ในสวนของเราจึงมีหลากหลาย ลักษณะที่ว่าฉันมีทุกอย่างนะ อะไรแบบนี้”
“ความใฝ่ฝันจริง ๆ คืออยากปลูกไม้ตัดดอก เพราะพี่ชอบดอกไม้ แต่เราไม่มีความรู้เลยคิดว่าทำของกินดีกว่า พี่ชอบกินเห็ดและคิดว่าถ้าเราเริ่มด้วยการใช้อากาศดี ๆ ของภูเรือให้เป็นประโยชน์ ก็น่าจะมีโอกาสสำเร็จได้มาก ซึ่งพื้นที่ตรงนี้สูงประมาณ 500-700 เมตรเหนือระดับน้ำทะเล อากาศเย็นเหมาะกับเห็ดหอม เราจึงเริ่มจากการทำฟาร์มเห็ดหอมเพราะอายุมันสั้น ใช้เวลา 4-5 เดือนก็ขายได้แล้ว”
“แต่การปลูกเห็ดก็ทำให้เราเข้าใจปัญหาของเกษตรกร ว่าทำไมบางช่วงผลผลิตถึงล้นตลาด พี่จึงฝึกแปรรูปโดยใช้จุดขายของเห็ดหอมนำ แต่เพราะไม่มีความรู้จึงต้องหาหนังสือมาอ่านและทดลองทำดูหลายๆ แบบ ทั้งน้ำพริกเห็ดหอม ปลาร้าเห็ดหอม และข้าวเกรียบเห็ดหอม กระทั่งข้าวเกรียบเห็ดหอมกลายเป็นสินค้าเด่นที่ทำมายาวนานเกือบ 20 ปี ตามด้วยผลไม้อบแห้งที่ปัจจุบันสามารถส่งออกไปยังยุโรป ออสเตรเลีย และไต้หวัน แต่กว่าจะถึงวันนี้ต้องใช้ความพยายามอย่างมาก”
เพิ่มมูลค่าผลไม้ด้วยการแปรรูปอบแห้ง
“พี่ค้นพบว่าการแปรรูปมันเหมาะกับเราที่สุด ถ้าขยันมากก็ได้มาก แต่สิ่งสำคัญก็คือเราต้องมีความอดทนและไม่ย่อท้อโดยเฉพาะในช่วงเริ่มต้น อีกทั้งต้องรอจังหวะเวลา เพราะหากพี่ท้อและเลิกทำตั้งแต่ที่เจ๊งในปีแรก เราคงไม่มีแบรนด์ผลไม้อบแห้ง nine nana อย่างทุกวันนี้”
nine มาจากเก้า และ nana ทับศัพท์จากคำว่านานา หมายถึงต่าง ๆ สื่อถึงความหลากหลายของผลไม้อบแห้ง ซึ่งเป็นผลผลิตแปรรูปของเรา ส่วนชื่อ “ไร่ภูผาสัก” มาจากลักษณะพื้นที่ของไร่ที่มีหน้าผา และเราเริ่มต้นทำเกษตรด้วยการปลูกต้นสัก
“การทำเกษตรไม่ใช่เรื่องง่าย การต่อยอดสินค้าเกษตรก็ไม่ง่ายเช่นกัน เพราะต้องลงทุนค่อนข้างสูง ไม่ว่าจะเป็นวัสดุอุปกรณ์รวมถึงแพ็คเกจจิ้งต่าง ๆ จากประสบการณ์ที่พี่ทำส่งออก แนะนำว่าหากเราไม่เก่งเป็นผู้ค้า ก็ให้เทรดเดอร์ช่วยจัดการไป อีกทั้งต้องดูศักยภาพตัวเองด้วยว่าทำปริมาณได้แค่ไหน เพราะเราเป็นรายเล็ก ๆ หากรวมกลุ่มหรือมีเครือข่ายจะช่วยเราได้มาก”
“สำหรับพี่ เราทำในปริมาณที่ทำไหว จริง ๆ ในหัวคิดทำอะไรอีกเยอะ แต่เมื่อทำไม่ไหวจึงทำในสิ่งที่เราทำได้ ฉะนั้นจึงปักหลักอยู่ที่นี่ เป็นแหล่งเรียนรู้ให้คนที่สนใจงานแปรรูป ไม่ทำอะไรสะเปะสะปะเหมือนในอดีต แต่เน้นนำผลิตภัณฑ์ของเราเชื่อมโยงการท่องเที่ยว ใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์ที่สุด สิ่งไหนขาดก็ค่อยเสริมเข้ามา ทำแบบไม่เกินกำลัง ไม่ต้องลงทุนเพิ่ม พี่คิดว่านี่แหละคือความยั่งยืน”
แฟนฟาร์มที่สนใจสามารถเดินทางมาได้ที่ ไร่ภูผาสัก 221 ม.4 ต.หนองบัว อ.ภูเรือ จ.เลย โทร. 08-1122-1177
แผนที่: https://maps.app.goo.gl/VH7UtS7gxvyzFhcc6?g_st=ic
เรื่อง: อังกาบดอย
ภาพ: อภิรักษ์ สุขสัย, อนุพงษ์ ฉายสุขเกษม
