มีดทำสวน มีดการเกษตร และการเลือกใช้งานที่เหมาะสม

มีดทำสวน มีดการเกษตร สำหรับเกษตรกรรุ่นใหม่ หรือคนที่กำลังเริ่มทำแปลงเกษตร อาจมีคำถามขึ้นมาบ้างว่า เราควรจะเลือกซื้อมีดใช้งานในไร่ในสวนแบบไหน ชนิดไหนดี ให้เหมาะกับงานของเรา บ้านและสวนขอรวบรวมมีดการเกษตรพื้นบ้านมาตอบข้อสงสัย เพื่อการใช้งานที่ช่วยประหยัดแรงในการลงแปลงกัน

มีดเหน็บ อีเหน็บ – มีดติดตัวประจำเรือกสวนไร่นา

อันดับแรกของ มีดทำสวน ขอเริ่มต้นด้วยมีดที่ขึ้นชื่อว่าเป็นมีดอเนกประสงค์ประจำสวน ประจำไร่ หรือเข้าป่าแบบไม่นาน มีดชนิดนี้สามารถใช้งานได้หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็น ตัดไม้ รานกิ่ง ตัดแต่งกิ่ง ผ่าฟืน มีปลายแหลมใช้ป้องกันตัวจากสัตว์ร้าย ขุดเห็ด ขุดสมุนไพร และยังใช้ปลายแทงตัดหน่อไม้ในกอไผ่ได้ดี เรียกว่าสารพัดประโยชน์ โดยมีการแบ่งประเภทย่อยออกไปอีก 2 แบบ คือ มีดเหน็บภาคเหนือ หรือมีดเหน็บพม่า ซึ่งจะมีปลายเรียวแหลมและโค้งลงมากกว่าอีกประเภทคือ มีดเหน็บภาคกลาง หรือมีดเหน็บไทย ความยาวใบมีดมาตราฐานของเหน็บภาคเหนือจะยาวประมาณ 9 นิ้ว แต่เหน็บภาคกลางจะประมาณ 11 นิ้ว แต่ทั้งสองชนิดก็ใช้งานได้ไม่ต่างกันแล้วแต่คนถนัด เรียกมีดเหน็บเพราะพกพาสะดวก เหน็บได้ไม่หนักเกินไป

 

มีดหวด มีดขอ มีดพร้า(ชื่อเรียกทางภาคใต้) – เกิดมาเพื่อเคลียร์ความรก

ใครที่มีที่รกร้าง หญ้าขึ้นรก วัชพืชขึ้นเป็นดง ต้องการจะหักล้างถางพง เคลียร์ที่ทางเดิน มีดหวดคือมีดซึ่งจำเป็นสำหรับงานแบบนี้ ด้วยตัวด้ามที่ยาวกว่ามีดแบบอื่น สำหรับการทำงานในระยะไกลไม่ให้สัตว์ร้ายเข้ามาใกล้ตัว ใบมีดมีความโค้งสำหรับการกวาดตัดกิ่งไม้เล็กๆ ด้วยการเหวี่ยงแขนเป็นวง อันเป็นที่มาของชื่อ มีดหวด หรือมีดขอ เรียกว่าตอบโจทย์การเคลียร์โดยเฉพาะ นอกจากนี้เมื่อตัดวัชพืชแล้ว ใบมีดยังใช้เกี่ยวเศษกิ่งเศษใบที่ตัดออกมา โกยไปให้พ้นทางเดินได้อีกด้วย

 

มีดปารัง มีดมลายู – มีดสารพัดประโยชน์ของภาคใต้ตอนล่าง

เป็นมีดเข้าสวน เข้าป่า ที่นิยมในภาคใต้ แค่ชื่อก็บอกแล้วว่าแพร่หลายอยู่ในแหลมมลายู จุดเด่นอยู่ที่ทรงใบอ่อนช้อย ความโค้งของใบมีดและตัวด้าม เพิ่มความอเนกประสงค์อีกสองอย่าง ประการแรกคือ ด้วยคมมีดที่ตรงปลายและกลางใบที่ค่อนข้างตรงทำให้สามารถใช้สับทำกับข้าวได้ ขณะที่ใบมีดเหล็กที่ใกล้กับปอกและด้ามบริเวณส่วนที่โค้งขึ้นมานั้น จะมีความหนาขึ้นและไม่มีความคม จุดนี้เพื่อสามารถให้ขยับมือไปจับได้ ช่วยในการควบคุมมีดในระยะการทำงานที่ใกล้มือขึ้น อาทิ งานเหลาไม้ งานฝีมือเล็กๆ น้อยๆ อาจจะเสียแรงฟัน แรงผ่าไปบ้างเล็กน้อย แต่มีฟังก์ชั่นเสริมเพิ่มมาครบครัน ที่สำคัญสวยและคล่องตัวในการใช้งานเป็นอย่างดี

 

มีดปลายว้าย มีดลาบ – มีดยังชีพอเนกประสงค์

การใช้งานใกล้เคียงกับมีดเหน็บ แต่ลักษณะปลายมีดโค้งเป็นท้องมนๆ มากกว่ามีดเหน็บ คมมีดมีความตรงมากกว่าเพื่อช่วยในการประกอบอาหาร ที่เรียก มีดลาบคือสามารถใช้ในการสับเนื้อ ทำลาบได้นั่นเอง นอกจากเป็นมีดการเกษตร แล้วยังพบเห็นในการใช้งานเข้าป่าทางภาคเหนือและภาคอีสาน มีแรงฟันที่ดีใช้ในป่าและสวนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

 

มีดพร้า มีดพร้าสั้น มีดอีโต้ – งานสับหนักๆ ต้องยกให้พร้า

เป็นมีดทำสวนที่ปลายใบกว้าง ทำให้น้ำหนักเวลาฟันลงไปจะไปอยู่ที่ปลายมีดเยอะ จึงเหมาะกับงานตัดสับที่ต้องการแรงเยอะ อาทิการสับในแนวเฉียงให้ขาด การสับลงไปตรงๆ อย่างแรง หากขนาดใบมีดสั้นจะเรียกว่า พร้าสั้น พร้าโต้ หรืออีโต้ก็ได้ หัวจะใหญ่ขึ้นอีกตามน้ำหนักการฟันหรือสับที่เน้นมากยิ่งขึ้น อาทิ การสับไม้ไผ่ สับท่อนไม้ตรงๆ ให้เป็นท่อนๆ ตามต้องการ รวมถึงงานเคลียร์ก่อไผ่เพราะหัวตัดตรงทำให้ปลายสามารถจิกสับลงจุดเป้าหมายโดยไม่ไปติดไม้ลำอื่นที่ไม่ต้องการตัด

 

มีดอีตัดใหญ่ มีดแรมโบ้ – มีดเดินป่าสายแข็ง

เป็นมีดเดินป่า ทรงที่เจ้าหน้าที่ป่าไม้ไทยนิยมกัน เนื่องจากลักษณะของมีดมีความเหมาะสมสำหรับงานเดินป่าโดยเฉพาะ มีทรงใบที่บาง ยาว เกินกว่า10นิ้ว เน้นสมดุลและความแข็งแรงที่ใช้งานได้หลากหลาย ปลายมีดตัดเป็นองศาแหลมที่เพียงพอต่อการใช้ แทง แซะ งัดแงะ ละมีความหนาของใบที่สม่ำเสมอเพื่อความแข็งแรงสามารถสะบัดฟันได้ตั้งแต่กิ่งไม้และเถาวัลย์รกเรื้อ รวมถึงใช้ฟันอัดกับท่อนไม้เนื้อแข็งกิ่งใหญ่ ที่มักถูกเรียกว่ามีดแรมโบ้ เพราะมีดลักษณะนี้เป็นมีดที่ถูกใช้เป็นมีดประจำตัวของตัวเอกในภาพยนตร์เรื่องแรมโบ้ภาค 4 ผลงานมีดดั้งเดิมออกแบบโดย Gil Hibben จัดเป็นมีดตระกูล Machete ซึ่งถูกพิสูจน์แล้วว่าเป็นมีดที่เหมาะสำหรับการใช้เดินป่าโดยเฉพาะ

 

มีดทำสวน ดีๆ …มีปัจจัยอื่นอีก

นอกจากรูปทรงมีดที่เหมาะกับงานแล้ว ยังมีปัจจัยอื่นที่ช่วยให้เราทำงานด้วยมีดได้ง่ายขึ้นอีกก็คือ วัสดุที่ใช้ทำตัวมีด เหล็กแหนบเป็นวัสดุที่เป็นที่นิยมมากสุด บางคนอาจใช้เหล็ก Sup9 ซึ่งก็คือเหล็กแหนบที่เป็นเหล็กจากโรงเหล็กโดยยังไม่ผ่านการแปรรูปเป็นอย่างอื่นมาก่อนนั่นเอง ส่วนเหล็กเกรด O1 คือเหล็กเกรดเครื่องมือที่ดีขึ้น จุดเด่นคือรักษาคมได้นานกว่า และราคาสูงกว่าเช่นกัน ปัจจัยของช่างตีมีดก็สำคัญ เพราะจะเป็นผู้จัดการเหล็กทั้งหมด การจัดการกับเหล็กที่ดี การสร้างความสมดุลของมีดกับด้าม ย่อมทำให้มีดเราดีตามไปด้วย ช่างตีมีดที่มีชื่อเสียงบางแห่งมีการรับประกันตลอดอายุการใช้งานเลยทีเดียว การเลือก มีดทำสวน หรือ มีดการเกษตร จึงต้องให้ความสำคัญกับเรื่องนี้ด้วยเช่นกัน

 

---

ข้อมูล: ศุภพงศ์  สอนสังข์

เรียบเรียง: สมัชชา วิราพร

ภาพ: ศุภกร ศรีสกุล

 

อ่าน : ลุงเหลือ ช่างลับมีด (อาชีพเก่าแก่ย่านเจริญรัถ)

  รับชม บ้าน และ สวน ที่น่าสนใจ พร้อมข่าวสารใหม่ๆเกี่ยวกับเรื่องบ้านได้ทาง แฟนเพจบ้านและสวน