นางสงกรานต์ ทรงทัด ดอกจงกลนี
มารู้จัก ดอกจงกลนี ที่นางสงกรานต์ 2566 ทรงทัดหู ซึ่ง นางสงกรานต์ ในปีนี้ทรงนามว่า ‘กิมิทาเทวี’
นางสงกรานต์ ทรงนามว่า ‘กิมิทาเทวี’ ทรงพาหุรัดทัดดอกจงกลนี อาภรณ์แก้วบุษราคัม ภักษาหารกล้วยน้ำ พระหัตถ์ขวาทรงขรรค์ พระหัตถ์ซ้ายทรงพิณ เสด็จนั่งมาเหนือหลังมหิงสา (ควาย) เป็นพาหนะ
นิมเฟีย ไซอะเมนซิส, จงกลนี มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า
N. siamensis Puripunyavanich, V., La-ongsri, W., Boonsirichai, K. & Chukiatman, P.
เป็นบัวเฉพาะถิ่นที่พบในประเทศไทยตั้งแต่สมัยสุโขทัยจากหลักฐานที่ปรากฏในไตรภูมิพระร่วง ใบสีเขียว มีจุดกระสีน้ำตาลแดงกระจายอยู่ประปราย ใต้ใบสีน้ำตาลอมแดง ขอบใบจัก ดอกบานใกล้ผิวน้ำหรือชูก้านขึ้นเล็กน้อย ต่างจากบัวผันชนิดอื่น ๆ คือ ไม่มีกลิ่น กลีบดอกอัดแน่นเรียงซ้อนกันหลายชั้น เมื่อบานแล้วไม่หุบจนดอกโรย ซึ่งบางครั้งกินเวลายาวนานนับอาทิตย์
เดิมเข้าใจว่าเป็นบัวที่กลายพันธุ์จนมีลักษณะพิเศษเฉพาะตัว และยังไม่มีใครพบแหล่งกำเนิดในธรรมชาติ คาดว่าน่าจะสูญพันธุ์ไปจากถิ่นที่อยู่ดั้งเดิมแล้ว คงเหลือแต่พันธุ์ในที่ปลูกเลี้ยงเท่านั้น จนเมื่อปี พ.ศ. 2557 มีการศึกษาลักษณะทางสัณฐานวิทยาร่วมกับชีวโมเลกุลพบว่า จงกลนี คือบัวชนิดใหม่ของโลก ซึ่งตั้งชื่อวิทยาศาสตร์ว่า N. siamensis
ลักษณะพิเศษของบัวชนิดนี้คือ ไม่มีเกสรเพศผู้ที่สมบูรณ์ เกสรเพศผู้เป็นหมันและเปลี่ยนรูปเป็นกลีบคล้ายกลีบดอกจํานวนมาก ไม่มีเกสรเพศเมียและช่องรังไข่ จึงไม่มีเมล็ด ต้องขยายพันธุ์ด้วยการแยกหัวย่อยมาปลูกเท่านั้น สามารถเติบโตในน้ำลึกได้ดี ถ้าปลูกในน้ำตื้นดอกจะเล็กลง
วิธีปลูกบัว หลังจากเตรียมดินเรียบร้อยแล้ว จึงปลูกต้นพันธุ์บัวที่เตรียมไว้ มี 2 วิธี คือ
1. บัวที่เจริญเติบโตในแนวนอน เช่น บัวฝรั่ง บัวหลวง และ บัวลูกผสมข้ามสกุลบางพันธุ์ มีขั้นตอนดังนี้
Step 1 เลือกภาชนะปลูกที่กว้างและแบนหรือยาวและแบน โรยปุ๋ยเม็ด ปุ๋ยคอกอัดเม็ด และกระดูกป่นรองก้นภาชนะ
Step 2 ใส่ดินปลูกที่เตรียมไว้ลงในภาชนะให้สูง 2 ส่วนของความสูง ภาชนะ ผสมทรายหยาบและใส่น้ำ ดินจะนิ่มเละ
Step 3 เลือกตัดเหง้าบัวที่เลื้อยออกนอกกระถางให้มียอดติดอยู่ และยาวประมาณ 5-10 เซนติเมตร
Step 4 ทำร่องวางเหง้าบัวให้ลึกประมาณ 3 เซนติเมตร วางเหง้าตั้งฉากกับขอบกระถาง ให้ส่วนยอดเจริญหันเข้าหากึ่งกลางภาชนะ และทำมุม 30 องศากับพื้นระนาบเพื่อให้ยอดเจริญโผล่เหนือดินเล็กน้อย ส่วนรอยตัดอยู่ชิดกับขอบกระถาง
Step 5 กลบดินให้มิด แล้วใส่น้ำให้เต็ม
Step 6 ยกลงในอ่างบัวที่เตรียมไว้ และวางก้อนหินขนาดพอเหมาะทับเหง้าที่อยู่ใต้ดินไว้ไม่ให้เหง้าลอย
2. บัวที่เจริญเติบโตในแนวตั้ง
Step 1 เลือกภาชนะปลูกที่ลึกกว่าบัวประเภทแรกและมีปากแคบ โรยปุ๋ยเม็ด ปุ๋ยดอกอัดเม็ด และกระดูกป่นรองก้นภาชนะ
Step 2 ใส่ดินปลูกที่เตรียมไว้ให้สูง 3 ส่วนของความสูงภาชนะ
Step 3 วางเหง้าบัวที่เตรียมไว้ที่กึ่งกลางภาชนะ
Step 4 กลบดินที่โคนต้นให้ยอดโผล่เหนือดินเล็กน้อย
Step 5 ยกลงในอ่างบัวที่เตรียมไว้ และวางก้อนหินขนาดพอเหมาะทับเหง้าที่อยู่ใต้ดินไว้ไม่ให้เหง้าลอย
ภาพนางสงกรานต์ : โอม, คาริญย์
ภาพบัวและการขยายพันธุ์ : คลังภาพบ้านและสวน
บทความที่เกี่ยวข้อง
ต้นโกสนไทย ขยายพันธุ์ง่ายๆ รายได้งาม
การขยายพันธุ์แคคตัส ฉบับง่ายทำได้ด้วยตัวเอง
ติดตามไอเดียบ้านและสวนเพิ่มเติมได้ทาง : บ้านและสวน Baanlaesuan.com
